سرویس تاربخ «انتخاب»: داستان امپراتور والرین و شکست او از شاپور اول ساسانی یکی از معروف‌ترین وقایع تاریخی در دوران شاهنشاهی ساسانی و یکی از ننگین‌ترین شکست‌های امپراتوری روم است.
در قرن سوم میلادی، امپراتوری روم و شاهنشاهی ساسانی برای کنترل مناطق مرزی، به ویژه بین‌النهرین، درگیر نبردهای متعددی بودند. شاپور اول، دومین شاهنشاه ساسانی، به عنوان یک فرمانروای قدرتمند، در پی گسترش قلمرو ایران و نمایش قدرت خود در برابر رومیان بود.
در این میان، والرین (Valerian)، امپراتور روم، تلاش کرد تا با بازپس‌گیری مناطقی که توسط شاپور فتح شده بود، قدرت روم را در شرق تثبیت کند. اما این تصمیم به شکست بزرگی انجامید.
نبرد ادسا و اسارت والرین
در سال ۲۶۰ میلادی، والرین در نبرد ادسا (Edessa) در منطقه‌ای که امروزه جنوب ترکیه است، از ارتش شاپور شکست خورد. این نبرد به دلیل اشتباهات استراتژیک والرین و همچنین قدرت نظامی ارتش ایران به فاجعه‌ای برای رومیان تبدیل شد.
نتیجه نبرد
ارتش روم به طور کامل نابود شد.
والرین به همراه هزاران سرباز رومی به اسارت نیروهای شاپور درآمد.
سرنوشت والرین پس از اسارت
روایت‌های مختلفی درباره سرنوشت والرین وجود دارد، که برخی از آنها در منابع تاریخی و برخی در افسانه‌ها آمده است:
1. تحقیر امپراتور: شاپور از اسارت والرین به عنوان یک پیروزی بزرگ استفاده کرد. گفته می‌شود که او والرین را مجبور کرد در مراسم‌های رسمی به عنوان یک برده ظاهر شود. در برخی منابع آمده است که شاپور از والرین به عنوان پایه‌ای برای سوار شدن بر اسب خود استفاده می‌کرد، تا به دشمنانش نشان دهد که حتی یک امپراتور بزرگ نیز تحت فرمان اوست.
2. سرنوشت نهایی: برخی منابع رومی ادعا می‌کنند که والرین در اسارت درگذشت و پوست او را پس از مرگ کندند و پر از کاه کردند تا به عنوان نمادی از قدرت ایران به نمایش گذاشته شود. با این حال، منابع ایرانی به چنین جزئیاتی اشاره نکرده‌اند و این روایت ممکن است اغراق‌آمیز باشد.
3. استفاده از اسیران رومی: شاپور از هزاران اسیر رومی، از جمله مهندسان و کارگران، برای ساخت بناها و پل‌ها در ایران استفاده کرد. یکی از معروف‌ترین این پروژه‌ها، سد شادروان در شوشتر است که گفته می‌شود به کمک مهندسان رومی ساخته شده است.
نقش‌برجسته‌های پیروزی شاپور
شاپور این پیروزی را در سنگ‌نگاره‌های مختلفی جاودانه کرد. مشهورترین این نقش‌برجسته‌ها در نقش رستم و نقش رجب قرار دارند. در این آثار، شاپور را می‌بینیم که امپراتور والرین را در حالت زانو زده در مقابل خود نشان می‌دهد، در حالی که دیگر فرماندهان رومی نیز در حالت تسلیم تصویر شده‌اند.
اهمیت تاریخی این واقعه
برای ایران: پیروزی شاپور بر والرین یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای نظامی در تاریخ ایران باستان بود و موقعیت شاهنشاهی ساسانی را به عنوان یک قدرت برتر در منطقه تثبیت کرد.
برای روم: این شکست یکی از بزرگ‌ترین تحقیرهای تاریخ روم به شمار می‌آید و باعث بی‌ثباتی در امپراتوری روم شد.
این واقعه هنوز به عنوان یکی از نمادهای غرور و افتخار ایرانیان در تاریخ شناخته می‌شود.
source