این مواد با پر کردن فضای آسیب‌دیده، ساختار دندان را بازسازی می‌کنند، از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری می‌کنند و عملکرد جویدن و زیبایی دندان را حفظ می‌کنند. انتخاب بهترین ماده پرکننده بستگی به عوامل مختلفی مانند موقعیت دندان (جلو یا عقب)، اندازه حفره، بودجه، اولویت زیبایی‌شناختی و سلامت کلی بیمار دارد. هیچ ماده‌ای “بهترین” مطلق نیست، اما بر اساس تحقیقات و نظرات متخصصان، برخی مواد مانند کامپوزیت و سرامیک اغلب برای دندان‌های قدامی ترجیح داده می‌شوند، در حالی که آمالگام برای دندان‌های خلفی که فشار جویدن بیشتری تحمل می‌کنند، مناسب‌تر هستند.
در ادامه، انواع اصلی مواد پرکننده دندان را همراه با مزایا، معایب، طول عمر تقریبی و کاربردهای آن‌ها به طور کامل توضیح می‌دهیم.
انواع مواد پرکننده دندان
این موارد از جمله مواد دندانپزشکی هستند که کاربرد زیادی در دندانپزشکی دارند.
- آمالگام (Amalgam) این ماده از ترکیب جیوه (حدود 50%) با فلزاتی مانند نقره، قلع، روی و مس ساخته می‌شود و رنگ نقره‌ای دارد. آمالگام یکی از قدیمی‌ترین مواد پرکننده است و هنوز به دلیل دوام بالا محبوب است.
- مزایا: بسیار مقاوم و بادوام (می‌تواند 15-20 سال یا بیشتر دوام بیاورد)، ارزان‌تر از سایر مواد، مناسب برای دندان‌های عقبی که فشار جویدن بالایی دارند، و نیاز به حذف کمتر بافت سالم دندان دارد. همچنین، سازمان غذا و دارو (FDA) آن را برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال ایمن می‌داند، زیرا مقدار جیوه آزادشده کم است و هیچ ارتباطی با مشکلات سلامتی مانند آلزایمر یا اوتیسم ندارد.
- معایب: ظاهر فلزی و غیرطبیعی (برای دندان‌های جلو مناسب نیست)، ممکن است باعث حساسیت در برخی افراد شود، و نگرانی‌هایی درباره جیوه وجود دارد (هرچند مطالعات آن را رد کرده‌اند). همچنین، ممکن است با گذشت زمان منبسط شود و باعث شکستگی دندان گردد.
- طول عمر: 9-21 سال (متوسط 15 سال).
- کاربرد: ایده‌آل برای حفره‌های بزرگ در مولرها (دندان‌های آسیاب عقبی) یا جایی که زیبایی اهمیت ندارد.
- هزینه: پایین‌ترین قیمت در مقایسه با دیگران.
- کامپوزیت رزین (Composite Resin) این ماده از رزین پلاستیکی و ذرات شیشه یا کوارتز ساخته می‌شود و می‌تواند به رنگ دندان طبیعی بیمار تطبیق داده شود.
- مزایا: ظاهر طبیعی و زیبا (ایده‌آل برای دندان‌های جلو)، چسبندگی خوب به دندان که نیاز به حذف کمتر بافت سالم دارد، و قرارگیری سریع در یک جلسه. همچنین، می‌تواند برای تعمیر شکستگی‌های کوچک یا بستن فاصله بین دندان‌ها استفاده شود.
- معایب: کمتر مقاوم نسبت به آمالگام (ممکن است تحت فشار جویدن شکسته شود)، حساس به لک (از چای، قهوه یا سیگار)، و نیاز به تعویض زودتر دارد. همچنین، گران‌تر از آمالگام است.
- طول عمر: 5-10 سال (با مراقبت خوب تا 15 سال).
- کاربرد: مناسب برای حفره‌های کوچک تا متوسط در دندان‌های قابل مشاهده، مانند دندان‌های جلو یا پرمولرها.
- هزینه: متوسط، اما اغلب بیمه تا حد قیمت آمالگام پوشش می‌دهد.
- سرامیک یا پورسلن (Ceramic/Porcelain) این ماده (پورسلن) از مواد معدنی مانند فلدسپار، کوارتز و کائولین ساخته می‌شود و معمولاً به صورت غیرمستقیم (در آزمایشگاه) تهیه می‌شود.
- مزایا: ظاهر بسیار طبیعی و شبیه دندان واقعی، مقاوم به لک و تغییر رنگ، دوام بالا، و زیست‌سازگار (کمتر باعث حساسیت می‌شود). می‌تواند تا 15 سال یا بیشتر دوام بیاورد و برای زیبایی‌شناسی عالی است.
- معایب: گران‌تر از کامپوزیت و آمالگام، ممکن است شکننده باشد و تحت فشار زیاد بشکند، و نیاز به دو جلسه ویزیت دارد (مگر با فناوری CAD/CAM). همچنین، برای قرارگیری ممکن است نیاز به حذف بیشتر بافت دندان باشد.
- طول عمر: 10-15 سال یا بیشتر.
- کاربرد: ایده‌آل برای دندان‌های جلو یا جایی که زیبایی اولویت دارد، مانند اینله‌ها (Inlays) یا آنله‌ها (Onlays) برای حفره‌های بزرگ‌تر.
- هزینه: بالا.
- گلاس آینومر (Glass Ionomer) این ماده از ترکیب اکریلیک و پودر شیشه سیلیکا ساخته می‌شود و فلوراید آزاد می‌کند.
- مزایا: ظاهر نسبتاً طبیعی، آزادسازی فلوراید که از پوسیدگی بیشتر جلوگیری می‌کند، و مناسب برای کودکان یا حفره‌های زیر لثه. نیاز به حذف کمتر بافت دندان دارد و زیست‌سازگار است.
- معایب: کمتر مقاوم (به راحتی ساییده یا شکسته می‌شود)، حساس به رطوبت در زمان قرارگیری، و طول عمر کوتاه‌تر.
- طول عمر: 5 سال یا کمتر.
- کاربرد: برای کودکان، حفره‌های کوچک در دندان‌های شیری، یا به عنوان پرکننده موقت.
- هزینه: متوسط تا پایین.
بهترین مواد پرکننده دندان
“بهترین” ماده پرکننده بسته به شرایط فردی متفاوت است. بر اساس راهنماهای دندانپزشکی تا سال 2025:
- برای زیبایی و دندان‌های جلو: کامپوزیت رزین یا سرامیک بهترین گزینه‌ها هستند، زیرا طبیعی به نظر می‌رسند و کمتر جلب توجه می‌کنند.
- برای دوام و دندان‌های عقبی: آمالگام ترجیح داده می‌شود، زیرا فشار جویدن را بهتر تحمل می‌کند و طولانی‌تر دوام می‌آورد.
- برای کودکان یا پیشگیری از پوسیدگی: گلاس آینومر به دلیل آزادسازی فلوراید مناسب است.
- عوامل تأثیرگذار:
- موقعیت دندان: دندان‌های عقبی نیاز به مواد مقاوم دارند.
- اندازه حفره: حفره‌های بزرگ ممکن است نیاز به مواد غیرمستقیم مانند طلا یا سرامیک داشته باشند.
- هزینه و بیمه: آمالگام ارزان‌ترین است، اما بیمه ممکن است تفاوت قیمت را پوشش ندهد.
- سلامت: اگر حساسیت به جیوه دارید، از آمالگام اجتناب کنید. مواد کامپوزیت و سرامیک معمولاً ایمن‌ترین هستند.
- طول عمر کلی: هیچ پرکننده‌ای مادام‌العمر نیست؛ همه ممکن است نیاز به تعویض داشته باشند، اما با مراقبت خوب (مانند مسواک زدن منظم و چک‌آپ هر 6 ماه) می‌توان طول عمر را افزایش داد.
در مطالعات اخیر، مواد کامپوزیت و سرامیک به دلیل پیشرفت‌های فناوری (مانند مقاومت بیشتر به سایش) به عنوان “بهترین” برای بیشتر بیماران مدرن توصیه می‌شوند، اما مشاوره با دندانپزشک ضروری است.
نکات نگهداری از پرکننده‌های دندان
- پس از پر کردن، از خوردن غذاهای سخت یا چسبناک برای 24 ساعت اجتناب کنید.
- بهداشت دهان را رعایت کنید: دو بار در روز مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و از دهان‌شویه فلوراید دار استفاده کنید.
- از جویدن ناخن یا استفاده از دندان برای باز کردن اشیا خودداری کنید.
- هر 6 ماه برای چک‌آپ به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکلات زودتر شناسایی شوند.
- اگر درد، حساسیت یا شل شدن پرکننده احساس کردید، فوراً مراجعه کنید.
منبع: سایت تسنیم
source