آیا فکر می‌کنید همه‌ی ماسک‌ها به یک اندازه از شما محافظت می‌کنند؟ ادامه‌ی مطلب را بخوانید؛ ممکن است تفاوت اصلی میان ماسک‌های پزشکی و تجهیزات واقعی حفاظت فردی شما را شگفت‌زده کند.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ در چند سال گذشته، ماسک‌ها به بخش جدانشدنی زندگی روزمره تبدیل شده‌اند. با این حال، هنوز هم درباره‌ی اینکه کدام نوع ماسک واقعاً از انتقال عفونت‌های هوابرد جلوگیری می‌کند، ابهام وجود دارد. هرچند در نگاه اول ممکن است ماسک‌های پزشکی و ماسک‌های تنفسی (respirators) شبیه به هم به نظر برسند، اما کارشناسان و نهادهای مقررات‌گذار در سراسر جهان اکنون به‌روشنی تأکید کرده‌اند که ماسک‌های پزشکی در واقع تجهیزات حفاظت فردی (PPE) محسوب نمی‌شوند. درک این تفاوت، به‌ویژه در محیط‌های درمانی که خطر انتقال عفونت‌های هوابرد بالاست، بسیار اهمیت دارد.
ماسک‌های پزشکی برای چه هدفی طراحی شده‌اند؟
ماسک‌های پزشکی که اغلب با نام ماسک‌های جراحی یا ماسک‌های «رویه‌دار» شناخته می‌شوند، در اصل برای محافظت از پوشنده در برابر بیماری‌های هوابرد طراحی نشده‌اند. هدف اولیه‌ی آن‌ها بسیار ساده‌تر بود: جلوگیری از پاشش قطرات.
ماسک‌های پزشکی از این جهت کاربرد دارند که مانع می‌شوند کارکنان اتاق عمل، هنگام تنفس یا صحبت، قطرات بزاق یا ترشحات بینی خود را روی زخم باز بیمار بپاشند؛ همچنین آن‌ها را در برابر پاشیدن خون یا مایعات بدن بیمار محافظت می‌کنند.
این ماسک‌ها به‌صورت شُل روی صورت قرار می‌گیرند، استفاده از آن‌ها آسان است و به کاهش انتشار قطرات بزرگ کمک می‌کنند. از این رو، ماسک‌های پزشکی برای کنترل منبع (یعنی جلوگیری از انتقال عفونت از فرد بیمار به دیگران) مؤثرند.
اما چون به‌گونه‌ای طراحی نشده‌اند که به‌طور کامل به صورت بچسبند، هوا به‌راحتی از کناره‌های آن وارد و خارج می‌شود.
دکتر تایال در این‌باره می‌گوید:
«به همین دلیل، این ماسک‌ها در برابر استنشاق ذرات معلق در هوا یا آئروسل‌های عفونی که مدت طولانی در هوا باقی می‌مانند، بی‌اثرند.»
چرا ماسک‌های تنفسی، تجهیزات واقعی حفاظت فردی هستند
ماسک‌های تنفسی مانند N95، KN95، FFP2، FFP3 یا KF94 برای هدفی کاملاً متفاوت ساخته شده‌اند.
در ابتدا، این ماسک‌ها برای محیط‌های صنعتی مانند معدن، ساختمان‌سازی و تولید طراحی شده بودند تا از استنشاق گرد و غبار، دود و ذرات خطرناک جلوگیری کنند.
ماسک‌های تنفسی دارای چندین لایه فیلتر پیشرفته هستند، معمولاً با فیلترهای الکترواستاتیک که ذرات بسیار ریز و آئروسل‌ها را به دام می‌اندازند. مهم‌تر از همه اینکه، این ماسک‌ها به‌طور کاملاً چسبان روی صورت قرار می‌گیرند تا تمام هوای ورودی و خروجی از فیلتر عبور کند، نه از کناره‌ها.
برای اطمینان از این موضوع، کاربران معمولاً باید تست تناسب (Fit Test) انجام دهند تا مشخص شود ماسک کاملاً فیت صورت آن‌هاست.
دکتر تایال توضیح می‌دهد:
«این چسبندگی دقیق به صورت، همراه با قدرت بالای فیلتراسیون، باعث می‌شود ماسک‌های تنفسی در برابر عوامل بیماری‌زای هوابرد، از جمله ویروس SARS-CoV-2، بسیار مؤثر باشند.»
مطالعات متعددی که در دوران و پس از همه‌گیری کووید-۱۹ انجام شد، نشان داده‌اند که ماسک‌های تنفسی در محافظت از کارکنان حوزه سلامت و حتی عموم مردم، بسیار کارآمدتر از ماسک‌های پزشکی هستند.
نظر نهادهای بهداشتی جهانی
نهادهای بین‌المللی در سال‌های اخیر به‌طور رسمی این تمایز را روشن کرده‌اند.
«انجمن بهداشت شغلی بریتانیا (BOHS)» در سال ۲۰۲۵ اعلام کرد که استفاده از ماسک‌های پزشکی به‌عنوان PPE برای کارکنان درمانی نقض قوانین سلامت و ایمنی است.
«انجمن استانداردهای کانادا (CSA)» نیز تأکید کرده است که ماسک‌های جراحی، ماسک تنفسی محسوب نمی‌شوند و نباید برای محافظت تنفسی در محیط‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرند.
همچنین، «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)» و «سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)» ماسک‌های صورت را ابزار کنترل منبع می‌دانند، نه وسیله‌ای برای حفاظت شخصی.
به همین ترتیب، استاندارد EN14683 اتحادیه‌ی اروپا به‌صراحت اعلام می‌کند که ماسک‌های پزشکی با الزامات تجهیزات حفاظت فردی سازگار نیستند.
جمع‌بندی
ماسک‌های پزشکی می‌توانند انتقال قطرات را کاهش دهند، اما نمی‌توانند از ابتلای پوشنده به بیماری‌های هوابرد جلوگیری کنند. در مقابل، ماسک‌های تنفسی تجهیزات واقعی حفاظت فردی (PPE) هستند که برای مسدود کردن ذرات ریز و ایجاد چسبندگی کامل به صورت طراحی شده‌اند.
پوشیدن یک ماسک تنفسی با فیت مناسب، همچنان بهترین گزینه برای کارکنان حوزه سلامت و همه‌ی افرادی است که در محیط‌های پرخطر قرار دارند.
کارشناسان تأکید می‌کنند:
«در زمینه‌ی محافظت در برابر خطرات هوابرد، تنها ماسک‌های تنفسی را می‌توان واقعاً تجهیزات حفاظت فردی نامید.»
source