اقتصاد۲۴ گزارش می‌دهد:
اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: در بازار ارز ایران، اصطلاحات متعددی برای توصیف انواع نرخ‌ها و شیوه‌های خرید و فروش دلار به کار می‌رود؛ از نرخ رسمی گرفته تا نرخ آزاد، نیمایی، توافقی و…، اما در میان این اصطلاحات، واژه‌ای که در سال‌های اخیر بیش از بقیه در کانون توجه بوده، «دلار فردایی» است. دلار فردایی به یکی از پیچیده‌ترین و پرریسک‌ترین شیوه‌های معامله ارز اشاره دارد؛ شیوه‌ای که نه‌تنها در بازار رسمی جایی ندارد، بلکه در بسیاری از موارد، با هدف سفته‌بازی و ایجاد اختلال در قیمت ارز به‌کار می‌رود.
دلار فردایی چیست؟
دلار فردایی نوعی معامله غیررسمی ارز است که در آن، دلار در روز جاری معامله می‌شود، اما تحویل آن به روز بعد موکول می‌گردد. یعنی در واقع، هیچ دلاری در لحظه معامله رد و بدل نمی‌شود؛ بلکه طرفین معامله، توافق می‌کنند که با قیمتی معین، معامله‌ای را انجام دهند که تسویه آن در فردای همان روز انجام گیرد. به دلیل همین ویژگی، به این نوع معامله، «صوری» نیز گفته می‌شود؛ چراکه معمولا پشتوانه فیزیکی برای آن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: دلار هرات چیست و رابطه آن با قیمت دلار در ایران چگونه است؟
این معاملات عمدتاً توسط دلالان ارز و فعالان غیررسمی بازار در مکان‌هایی مانند میدان فردوسی یا سبزه‌میدان تهران انجام می‌شود. به همین دلیل، گاهی به آن «دلار سبز فردایی» هم گفته می‌شود. واژه «سبز» در این اصطلاح، به اسکناس‌های دلار طرح قدیم اطلاق می‌شود که با زمینه سبز رنگ شناخته می‌شوند. البته امروزه بیشتر معاملات با اسکناس‌های آبی‌رنگ (طرح جدید) انجام می‌گیرد، اما اصطلاح دلار سبز همچنان در ادبیات بازاری رایج است.
روش معاملات دلار فردایی
روش انجام معامله دلار فردایی به این صورت است؛ فرض کنید فردی با هدف کسب سود، ۱۰ میلیون تومان در اختیار دلالی قرار می‌دهد و بر اساس توافق، قرار می‌شود فردا با توجه به افزایش احتمالی قیمت دلار، معادل دلاری بیشتری به او تحویل داده شود. اما واقعیت این است که در اکثر موارد، هیچ دلار فیزیکی‌ای تحویل نمی‌شود و تنها تفاوت قیمت بین امروز و فردا مبنای سود یا زیان قرار می‌گیرد. اگر دلار گران شود، فروشنده یا دلال ممکن است بخشی از سود را به خریدار بدهد، و اگر ارزان شود، ممکن است به‌کلی از پرداخت هرگونه مبلغی سر باز بزند. در واقع، هیچ تضمینی در این معاملات وجود ندارد.
همین ماهیت غیررسمی و بدون پشتوانه باعث شده تا بسیاری از کارشناسان، دلار فردایی را در ردیف معاملات شبه‌قمار یا حتی کلاهبرداری قرار دهند. این نوع معاملات به‌خصوص برای افراد ناآگاه و تازه‌کار می‌تواند بسیار پرخطر باشد، چراکه دلال‌ها معمولاً با وعده‌های سود کلان و بدون ریسک، آنها را وسوسه به ورود در این معاملات می‌کنند.
دلار فردایی چگونه قیمت‌گذاری می‌شود؟
برخلاف نرخ رسمی ارز که توسط بانک مرکزی یا بازار متشکل ارزی تعیین می‌شود، نرخ دلار فردایی عمدتاً تابع پیش‌بینی‌های ذهنی دلالان و فعالان غیررسمی بازار است. این پیش‌بینی‌ها نیز بیشتر بر اساس شایعات، اخبار غیررسمی، نوسانات بازار‌های خارجی و گاهی حتی جو روانی جامعه شکل می‌گیرد. به همین دلیل، دلار فردایی می‌تواند در عرض چند ساعت، نوسانات شدید قیمتی را تجربه کند.
در بسیاری از موارد، هدف از راه‌اندازی این معاملات، افزایش هیجانی و مصنوعی قیمت ارز است. به‌عنوان مثال، دلال‌ها با اعلام نرخ بالاتر برای دلار فردایی، این تصور را در ذهن مردم ایجاد می‌کنند که قیمت در حال افزایش است. همین تصور می‌تواند تقاضا برای دلار را بالا برده و در نتیجه، نرخ واقعی بازار را نیز افزایش دهد. به‌عبارتی، دلار فردایی می‌تواند به ابزاری برای سفته‌بازی تبدیل شود.
دلار فردایی هرات؛ تاثیر فرامرزی یک بازار
یکی از جالب‌ترین نکات درباره معاملات دلار فردایی، تأثیر آن از بازار‌های خارج از مرز‌های ایران است. برای نمونه، «دلار فردایی هرات» یکی از اصطلاحات رایج در این بازار است. منظور از آن، نرخ دلاری است که در شهر هرات افغانستان تعیین می‌شود و به طرز عجیبی بر معاملات فردایی داخل ایران تأثیرگذار است. از آن‌جایی که تبادلات ارزی بین ایران و کشور‌های همسایه مانند افغانستان و عراق اهمیت زیادی دارد، نرخ اعلامی در این شهر‌ها می‌تواند مبنای تعیین نرخ دلار فردایی در تهران و سایر شهر‌ها شود.
حتی برخی از معامله‌گران برای تعیین قیمت روز بعد دلار، به صورت لحظه‌ای نرخ اعلامی در هرات یا سلیمانیه عراق را دنبال می‌کنند. همین مساله، نشان می‌دهد که بازار ارز ایران، تا چه حد از ساختار رسمی فاصله گرفته و به بازی‌های سفته‌بازانه وابسته شده است.
آیا دلار فردایی قانونی است؟
معاملات فردایی ارز، بر اساس قوانین رسمی کشور، غیرقانونی بوده و انجام آن تخلف محسوب می‌شود. طبق ماده ۱۳ بخشنامه «مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها» و ماده ۱۵ قانون پولی و بانکی، این نوع معاملات جرم تلقی شده و با عاملان آن برخورد قانونی صورت می‌گیرد. چراکه این معاملات، مصداق ایجاد اختلال در نظام اقتصادی کشور و بازار پولی هستند.
با این وجود، خلأ قانونی در پیگیری افراد متخلف و نبود نظارت مؤثر، باعث شده تا همچنان این نوع معاملات در سطح وسیع در جریان باشد.
دلار فردایی، پدیده‌ای است که از یک‌سو در فضای رسمی بازار جایی ندارد و از سوی دیگر، تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت‌ها می‌گذارد. ماهیت صوری این معاملات، وابستگی شدید به جو روانی بازار و نبود هرگونه تضمین، آن را به یکی از پرریسک‌ترین شیوه‌های ورود به بازار ارز تبدیل کرده است.
source